Prej dy vitesh rresht, Shqiperia ka ndjekur nje politike te rritjes se taksave ne ekonomi. Ne total, barra mbi individet dhe biznesin eshte rritur mbi 3 per qind e Prodhimit Kombetar.

Ka nje teori ne taksim te vertetuar shkencerisht. Pertej nje niveli te caktuar, rritja e taksave kthehet ne kunderproduktive dhe sjell me pak te ardhura ne buxhet. Llogjika eshte se barra e larte demton rritjen ekonomike dhe nxit evazionin, ndaj te ardhurat bien. vecanerisht ne vendet me administrate te dobet dhe korrupsion te larte, si ne.

Praktikisht eshte shume e veshtire te vertetohet se kush eshte presioni optimal i taksave qe sjell maksimumin e te ardhurave dhe ky presion ndryshon nga njeri vend ne tjetrin. Me sa duket buxheti yne ka nisur tatepjeten…Suksesi fiskal, që u trumbetua vitin e kaluar, ka marrë zyrtarisht rrokullimën. Kemi një krizë e mirëfilltë fiskale. Qeveria rrit taksat, por të ardhurat në buxhet bien. Përballë dështimit, të cilin nuk mund ta fshehë dot më as propaganda qesharake, qeveria është në panik. Një herë parlajmëron se do të mbledhë taksa me policë, pastaj u turret të varfërve. Premtuat  se do të ndërtonit një sistem tatimor, me të ndershëm,me te drejtin,  më të qëndrueshëm dhe më miqësor me rritjen ekonomike. Në vend të kësaj ndertuat, një system fiskal më të pandershëm, me shtigje për evazion e madje edhe kërcënues për rritjen ekonomike.

E ndershme eshte kur nëse je rrogtar më pagë 200 mijë lekë, përmes taksës progresive qeveria të merr 29 mijë lekë ose gati 15 për qind të të ardhurave mujore. Por nëse të njëjtin nivel të ardhurash e fiton përmes një biznesi të vogël, atëherë fatura e taksës është vetëm 15 mijë lekë, ose 7.5 për qind. Plot dy herë më pak. Jo, kjo nuk eshte as e drejte e as e ndershme.por pandershmeria dhe padrejtesia vazhdon.  Nëse ke një pagë 250 mijë lekë në muaj, atëherë sistemi i ashtuquajtur i ndershëm të takson proporcionalisht më shumë se korporatat e mëdha, të cilat fitojnë 25 milionë euro. Demagogjia është në modë. Në ditët e sotme mund ta quash veten mbrojtës të punonjesve dhe në të njëtën kohë ta taksosh punën dy herë më shumë se kapitali. Por kjo eshte vec demagogji e marre, se xhepi flet per te verteten…

As Qëndrueshmëri nuk solli taksa progressive..
Shqipëria ka sot një sistem tatimor, i cili i takson të ardhurat me 5 shkallë të ndryshme nga 0 në 23 për qind. Kjo nxit evazionin. Për të ulur faturën e taksave, ata në majën e shkallares së të ardhurave shfrytëzojnë çdo hapsirë për të zbritur poshtë. Dhe kjo është duke ndodhur masivisht. Në tregun e punës një pjesë e madhe e indvidëve me paga të larta, tani figurojnë të regjistruar si biznese. Duke u deklaruar të tillë nga 23 për qind tatim mbi pagën, paguajnë vetëm 7.5 për qind tatim të thjeshtuar mbi fitimin. Sistemi ka krijuar shtigje masive për evazion dhe ata që dinë të bëjnë evazion janë gjithmonë të pasurit. Pra taksa e ndershme, e ndërtuar për të ndihmuar të varfrit, është duke rënë më fort pikërisht mbi ta.

Dhe natyrisht, as Rritje ekonomike.. perkundrazi…
Debati se cili sistem taksimi e mbështet më mirë zhvillimin ekonomik është i ndezur në çdo cep të globit. Veçanërisht tani, që kriza ka ngadalësuar ekonomitë dhe ka rritur pabarazinë e të ardhurave. Sigurisht në Shqipëri debati është më pak shkencor. Por dy vjet, pas rikthimit të taksës progresive natyrshëm lind pyetja. A funksionoi ajo? Pak ditë më parë, qeveria e pranoi zyrtarisht se rimëkëmbja e ekonomisë do të jetë e ngadaltë. Rritja ekonomike u korrigjua me ulje jo vetëm për këtë vit, por në të gjithë horizontin afatmesëm. Nga ana tjetër borxhi publik do të qëndrojë në nivele të rrezikshme dhe do të ulet më ngadalë nga sa ishte planifikuar në fillim. Pra taksa, e cila dikur na u tha se do të shpëtonte ekonominë dhe financat ka ngecur në të dy frontet.

Ndaj dhe Një sistem absurd nuk mund të jetë i qëndrueshëm. I yni sapo ka filluar të lëkundet. Taksat rriten për çdo vit, por të ardhurat në buxhet jo. E gjendur dhe nën presionin e ndërkombëtarëve, qeveria është përfshirë nga paniku. Ndaj dhe qe nga shtatori qeveria po mbledh taksa me policë,por nga biznesi I vogel,  njësoj si Rusia e Jelcinit dikur…

panorama e politikes fiskale eshte si nje anije qe po lundron pa kapiten ne nje det te trazuar…. . Progresivisht kuturu. ky duhet te jete fillimi i fundit të erës progresive.

Mbi pensionet

Ju nuk keni bere reforme ne pensione. Thjesht Rritet moshen e pensionit dhe/ apo hoqet  disa subvencione , duke pretenduar se do te kene efekte ne mbylljen e deficitit te skemes se pensioneve. Por sndodhi dhe as do ndodhe  per sa kohe nuk behet kalimi ne sistemin e pensioneve me tre kollona. Pra, ajo qe duhet te beje qeveria, eshte sa me shpejt te ndermare iniciativat ligjore per futjen e kollones se dyte, ne menyre qe edhe skema shteterore e pensioneve te jete efektive.

Tashme ekziston studimi i Bankes Boterore per sistemin me tre kolona , dhe nevojitet vetem vullneti I qeverise per te ndermarre realisht reformen ne fushen e pensioneve, dhe jo thjesht te rrise kontributin e individeve dhe te ule pjesen e subvencionit te saj….

Eshte e pranuar thuajse boterisht qe nje I punesuar per te ruajtur standartin e jeteses pas lenies se punes duhet te perfitoje afersisht 67% te pages kur ka dale ne pension, port e ne ky 67% eshte shume, shume I ulet, sa pensionistet mezi mbijetojne…

Edhe ne vendet e zhvilluara, e jo me ne ato te pazhvilluara , si ne, eshte e Pamundur qe qeverite te financojne nga buxheti skemen e pensioneve per te gjithe qytetaret. Pothuajse te gjitha qeverite e kane patur te pamundur te sigurojne nje pension te kenaqshem per te gjithe qytetaret per shkak te rritjes se standartit te jeteses dhe jetgjatesise. Ndaj dhe

Ne pergjithesi ne bote shtetet aplikojne sistemin e pensioneve bazuar ne 3 kolona :

  1. Kolona e pare eshte e detyrueshme shteterore dhe quhet PAY AS YOU GO… Financohet nga kontributet e gjithsejcilit gjate periudhes se punes dhe shperndahet pensionisteve ne formen e pensionit mujor. Perllogaritet qe pensionisti te mare pension rreth 67 % te pages qe ka pasur para se te dal ne pension. Me daljen ne skene te dy kollonave te tjera kjo lloj skeme synon qe gjithsecili te perfitoje nje pension mbijetese ne moshen e thyer.

  Kolona e dyte eshte detyrueshme suplementare PRIVATE. DUHET TE ZHVILLOHET PA RRITUR KONTRIBUTET. E cila nuk ekziston tek ne… Ne pergjithesi kjo skem synon te :

  • Cliroje qeverine nga barra e ofrimit te nje pensioni te kenaqshem te te punesuarve me paga mesatare dhe te larta. Ne kete menyre qeveria dalengadale detyrohet vetem te ofroje nje pension mbijetese te pergjithshem per gjith qytetaret. Dhe nuk e financon skemen e pensionit me nga buxheti
  • Tu ofroje mundesi te punesuarve me paga mesatare dhe te larta( pergjithesisht shtreses se mesme) per te perfituar nje pension qe u mundeson te ruajne standartin e jeteses edhe pas daljes ne pension. Per kete arsye detyrohen kompanite dhe individet me ligj qe nje pjese te kontributeve te pensioneve ti paguajne ne insitutet private te pensioneve te cilat u ofrojne te siguruarve pension ( kur te mbushin moshen dhe vjetersine ) ne perputhje me kontributet e tyre.  Sejcili kontribues ka llogari te vecante ku perfshihen te gjitha kontributet ne vite dhe te ardhurat nga investimet e ketyre kontributeve. Me mberritjen e moshes se pensionit, cdo kontribues perfiton nje pension mujor ne varesi te shumes qe ka ne llogari ne moshen e pesnionit.

Dhe  kolona e trete eshte suplementare vullnetare, E cila ne shqiperi ka filluar te perdoret pas vitit 2005 por nuk eshte zhvilluar nderkohe.

Barra e uljes se deficitit te buxhetit të sigurimeve shoqërore bie mbi ata që kanë paga më të ulëta dhe ata që banojnë në zonat rurale,

Qeveria ka stopuar rritjen e pensioneve, duke denuar shume rende shtresen me vulnerable te shoqerise. Nese do beje ate qe e ka detyrim, mbrojtjen sociale te shtresave vulnerable, mire do ishte ato 600 miljon eurot qe ia fali Cez ti perdorte ne nje pjese te tyre per te rritur pensionet, e jo te ngarkonte cdo shqiptar, pra dhe cdo pensionist me nje borxh te pakten 1200 euro si shperblim per aferen me cezin.. shtojme ketu dhe 4 miljarde e 540 miljon leke qe iu dhane clienteles se kryeministrit, qe mund te perdoreshin per te rritur pensionet, nga OSHE , kjo arme tjeter e qeverise përgjegjëse për qindra burgosje, dhunime e humbje jetësh të qytetarëve të pamundur të vendit, pak dite me pare firmosi  4 miliardë e 540 milionë lekë për mikun e Edi Ramës, para të marra nga gjaku i shqiptarëve, dhe nuk jep asnjë shpjegim për këtë zhvatje.

Pensionet sot jane gjithsesi te uleta dhe po t’i shtojme kesaj shtrenjtimin e vazhdueshem te jeteses, pensionistet kalojne nga varferia ne mjerim. Kjo nuk eshte rilindje.

Projekt-Ligjin “Për Disa Shtesa dhe Ndryshime në Ligjin nr.10139, datë 15.5.2009, “Për pensionet shtetërore suplementare të punonjësve të universiteteve, të shkollave të larta, Qendrës së Studimeve Albanologjike, Akademisë së Shkencave dhe të gjitha insitucioneve të tjera kërkimore publike në Republikën e Shqipërisë, të cilët kanë tituj shkencorë”

Amendimet ne kete pjligj e rrisin kontributin në nivelin 5% duke bërë që ai të jetë 1% me I lartë

Ky projektligj, si dhe ai I pensioneve te vitit te kaluar, është shprehje e një vizioni politik që zgjidhjet fiskale i gjen duke rënduar qytetarët, ashtu si keni bere me taksat e rritura. Keto ndryshime kerkohen te behen ne vazhden e ndryshimeve per te ulur pjesen e subvencionit te buxhetit te shtetit per skemat e ndryshme te pensioneve.

Rritja e kontributit qe propozohet ne kete pjligj, nga pikpamja ekonomike nuk do te kete ndonje efekt te rendesishem (nga 27% qe jane aktualisht kontributet nga kjo kategori ne kete skeme do te shkoje ne 32%, pra buxheti do te vazhdoje te financoje dicka me pak se 70%, nga 73% qe financon aktualisht), por do te kete nje impakt te rendesishem per te ardhurat e punonjesve perkates.

 Kjo rritje e kontributeve parashikon te rrise me 5 milion leke ne vit ne total dhe duke pasur parasysh se deri me sot kjo mase ka qene dicka me shume se 26 milion leke ne vit, ne perqindje do te kontribuonte me rreth 32% dhe nisur nga shpenzimet totale per kete skeme qe jane me shume se 98 milion leke, kjo rritje nuk eshte shume e rendesishme, por per xhepat e punonjesve rritja e kontributeve eshte shume e madhe rreth 42 % e rritjes se kontributit te tyre..

E thene me thjesht, do te kemi nje ulje te pages neto per punonjesit shkencore te institucioneve publike, kjo ne varesi te pages se tyre referuese.

Skema juaj e pensioneve ( qe rrit moshen e pensionit per burra e gra) nuk bazohet në lidhjen e moshës së daljes në pension me jetëgjatësinë. Qytetarët shqiptarë që kanë një jetëgjatësi relativisht më të shkurtër sesa vendet e zhvilluara edhe sot moshën e daljes në pension e kanë përafërsisht të barabartë me vendet e zhvilluara, ndërsa ju keni rritur moshën e daljes ne pension, duke thelluar  diferencen me vendet e zhvilluara, gje qe do te thote se mosha e daljes në pension e qytetarëve shqiptarë është më e madhe se në vendet e zhvilluara, në një kohë që jetëgjatësia e shqiptarëve është më e vogël sesa e vendeve të zhvilluara.

Fjala në kuvend e deputetes të PD, Liljana Elmazi, 15 Tetor 2015