Eduard Halimi: Reforma në drejtësi duhet ti nënshtrohet për vlerësim Komisionit të Venecias. Ka qenë ky kusht i opozitës sikurse ju e mbani mend të gjithë për të qenë  dhe për të marrë pjesë në këtë proces. Është fakt po ashtu i ditur botërisht se opozita ka marrë pjesë  me një kontribut konkret gjatë procesit të kësaj reforme. Në muajin Gusht ne depozituam 300 rekomandime si dhe më pas, jo për shkakun tonë iu drejtuam Komisionit të Venecias, vecmas pasi mazhoranca nuk pranoi që ti linte kohë të dyja palëve që drafti ti nënshtrohej, gjykimit të ekspertëve të opozitës.

Dhe ishte qëndrimi dhe angazhimi i partnerëve ndërkombëtarë që bëri të mundur që drafti i opozitës të shkonte në Komisionin e Venecias dhe të trajtohej atje. Ndaj dhe një falënderim të thellë duhet të jap ambasadës së SHBA dhe personalisht ambasadorit Donald Lu, i cili bëri të mundur me përpjekjet e tij vendosjen e një dialogu të tillë duke i dhënë mundësi opozitës që dhe ajo të paraqiste  pjesë në Komisionin e Venecias,  draftin e saj

Një falënderim i përzemërt shkon dhe për Presidentin e Komisionit të Venecias në radhë të parë për procesin e zhvilluar deri në daljen e këtij drafti, duke i dhënë mundësin opozitës të paraqiste draftin e saj të publikohej drafti në ueb e Komisionit të Venecias, për takimin dhe dialogun konstruktiv dhe të sinqertë që zhvilluan anëtarët e Komisionit me reportërt gjatë vizitës që ata bënë në muajt e kaluar në Tiranë si dhe për mundësinë që i dha ekspertëve të opozitës për të shprehur qëndrimet e opozitës në seancën plenare të ditës së shtunë.

Një falënderim të jashtëzakonshëm përvec procesit, Komsionit të Venecias për draft raportin  i cili në mënyrë profesionale detajon  të gjithë shqetësimet e opozitës lidhur me reformën në drejtësi. Draft raporti i Komiionit të Venecias analizon dhe gjen tërësisht të drejtë shqetësimet e opozitës dhe gjithë  opinionit publik për problemet që pasqyronte përmbajtja e draftit lidhur me kapjen politike të sistemit. Ky dokument çmonton skemën e kapjes politike të drejtësisë dhe është udhërrëfyesi më i mirë më profesional për të ecur drejt një pakete që do të garantojë largimin e prokurorëve dhe gjyqtarëve të korruptuar , eliminimin e frymës dhe praktikave koorporativiste në qeverisjen e pushtetit gjyqësor, rritjen e përgjegjshmërisë dhe instalimin e mekanizmave të fortë e të qëndrueshëm llogaridhënës. Dokumenti gjen problematike komponentët në draft për të marrë në kontroll të plotë drejtësinë nga politika dhe ekzekutivi , komponentë të cilët do të prezantohen sot për publikun nga dy ekspertë të Partisë Demokratike.

Ne e mbështesim tërësisht Draft-raportin e Komisionit të Venecias si dhe qëndrimin e mbajtur nga presidenti i këtij Komisioni, profesor Buchikio se rruga në të cilën duhet të ecë reforma në drejtësi shqyrtimi draftit dhe hartimi i draftit të ri duhet të jetë ai i Komisionit të dekriminalizimit , një proces i vendosur mbi bazën e  një dialogu të sinqertë mes palëve dhe gjetjeve më tëv mira mbështetur në standardet e vendosura nga Komisioni Venecias në këtë draftraport. Ndaj edhe në vijim të deklaratës së djeshme të kryetarit të PD zotit Basha ftojmë të gjitha palët politike edhe anëtarët e Komisionit të vendosin punën në muajt e ardhshëm në bazë të një dialogu të sinqertë dhe konstruktiv për të zbatuar pikë më pikë ato cfarë ka thënë drafti raporti i Komisionit të Venecias. Për më tepër për të bërë të qartë për publikun se cilat janë gjetjet e këtij draftraporti  të Komisionit të Venecias si dhe pasqyrimin në to të shqetësimeve të opozitës por dhe të qytetarëve shqiptarë po ia kaloj fjalën në fillim zotit Alibeaj dhe më pas zotit Bardhi për prezantimin e këtij draftraporti.

 

Pyetje: Mesa kuptojmë, do të thotë që Komisioni i Venecias nuk ia ka mbyllur derën si opsion dy të tretave apo të një shumice mbi tre të pestët që zotëron aktualisht maxhoranca? Dhe çfarë do të thotë një pjesëmarrje substanciale e opozitës?

Enkelejd Alibeaj: Konstatimi juaj është i drejtë. Komisioni i Venecias ka thënë këtë gjë. Nuk funksionon një shumicë prej tre të pestash. Për arsyen e thjeshtë se nuk garanton një pjesëmarrje substanciale të opozitës dhe nuk ëhstë ky qëllimi në vetvete. Qëllimi në vetvete është që propozimet të cilat vijnë për tu investuar në funksione më të larta gjyqsore do të duhet që së pari të gëzojnë mbështetjen e gjërë politike në Parlament. Është koncepti i legjitimitetit demokratik. Së dyti, ka lënë të lirë e të hapur në mënyrë shumë elegante si njërën prej alternativave pikërisht shumicën prej dy të tretave. Në fakt edhe në rekomandimet tona kjo nuk është e vetmja mundësi që të garantojë konceptin e legjitimitetit demokratik. E thënë në mënyrë të përgjithshme është togfjalëshi “pjesëmarrje substanciale e opozitës”. Ka 1001 mjete dhe instrumente të cilat që mund ta përmbushin këtë lloj shprehje dhe mund tu jap një rast aktual se si aplikohet sot në Republikën e Shqipërisë një mekanizëm i pjesëmarrjes substacione të opozitës i cili garanton edhe besimin që në momentin e parë të emërimit të anëtarëve në isntitucione të tilla. Është rasti i KQZ-së. Çdokush e ka paraysh mekanizmin që nga përzgjedhja, filtrimi që bëhet në disa rande bashkëpunimi vijues të dy palëve, dhe krijon pjesëmarrjen substanciale e opozitës. Komisioni i Venecias në dokumentacionin e vetë ka shumë mundësi, alternativa dhe instrumenta të tilla që e garantojnë. Mënyrës se si do të përgjidhet ky instrument i duhuri dhe i përshtatshmi edhe sipas shtratit politik të historisë politike të këtij vendi ia ka lënë legjislatorit.

Pyetje: Nuk jam në gjentje të them nëse ekspertët e Partisë Demokratike cituan apo jo raportin e Komisionit të Venecias por nga ajo që u tha këtu duket sikur do të bëhet një draft i ri nga fillimi i amendamenteve kushtetuese. Është e vërtetë kjo përshtypje? Do të behet nga fillimi? Sepse duket sikur po përmbyset reformat e prezantuar deri tani…

Eduard Halimi: Çdo citim i bërë sot nga eskpertët është i bazuar në 138 paragrafet e raportit të Komisionit të Venecias. Qoftë drajti i paraqitur nga maxhoranca, qoftë drafti që ka paraqitur opozita do të rishikohet. Do të ketë ndryshime thelbësore, tha ambasadori Donald lu para disa ditësh. Do të ketë ndryshime thelbësore që do të vijnë nga propozimet e bëra nga eskpertët e opozitës. Do të vijnë nga rekomandimet e dhëna nga raporti i Komisionit të Venecias si dhe në mënyrë të padiskutueshme dhe nga gjetjet që kanë dalë nga tryezat e rrumbullakta të zhvilluara me gjyqtarë dhe prokurororët. Për hir të së vërtetës, rishikimi i draftti ka filluar të paktën prej mbi 1 muaj. Në ambasadën e SHBA-ve, eskpertët e PD, edhe ata të EURALIUS dhe OBDAT, kanë filluar rishikimin e draftit për ta përshtatur atë me standard më të mira dhe me propozime të ardhura nga ekspertët e opozitës deri dje dhe me rekomandimet që vijnë nga Venecia. E rëndësishme është këshilla dhe rekomandimi i dhënë nga Presidenti i Komisionit të Venecias i cili rekomandon autoriteteve shqiptare që të ndjekin të njëjtin proces si ai për dekriminalizimin për hartimin e draftit final që do ti paraqitet Komisionit të Venecias. Kjo është shumë e rendësishme dhe po ashtu dialogu mes partive në këtë proces të jetë dialog i sinqertë. Sepse vetëm një dialog i sinqertë të çon drejt një produkti të sukseshmëm. Hipokrizia nuk të çon aty.

Enkelejd Alibeaj: Buchikio në Komisionin e Venecias  tha se kjo kjo është një pikënisje e mirë e një histori të gjatë. Ne themi këtë gjë që dy janë pikat kryesore të një procesi të hartimit të të politikave por edhe të draftimit të projektamendameteve kushtetuese. E para, qartësimi i qëllimit se ku duhet të rrijmë dhe së dyti mjeti. Mund tu pohoj që ne biem dakord të gjithë që qëllimi i projektamendamenteve kushtetuese ëhstë i pranuar nga ana jonë dhe këtu nuk ka pikënisje. Kemi arritur në fund. Reforma duhet bërë dhe të jetë radikale. Perimetri i ndryshimeve kushtetuese është i tillë që përmbush të gjitha sensibilitetet për të bërë reformë. Atje ku kemi dallime është tek mjetet. Zgjidhjet që do të duhet të përmbajë. Kjo është çështja për të cilën ia vlen të rishikohet me seriozitet e urtësi edhe njëherë.

Pyetje: Ka zëra që ju jenu përjashtuar po vetëpërjashtuar nga procesi i diskutimeve dhe tryezave, jo vetëm nga maxhoranca por edhe nga ambasadat. Sa e vërtetë është kjo?

Eduard Halimi: Është spekulim. Sigurisht që nuk ka asnjë të vërtetë. Kemi një bashkëpunim dhe komunikim të përjavshëm me dy ambasadorët të cilët asistojnë reformën në drejtësi. Por jo vetëm me ata por edhe me ata të OSBE dhe Holandës, por në veçanti me ambasadën e SHBA. Është një proces i cili duhet të vijojë duke garantuar një dialog i sinqertë mes palëve dhe duke hequr ato komponentë nga drafti të cilat Komisioni i Venecias i cilëson si problem të kapjes së sistemit të drejtësisë.

Pyetje: Z Halimi, sa të besueshëm jeni ju si politikanë në këtë process në një kohë kur edhe shumë dosje të politikanëve janë në proces në institucionet e drejtësisë dhe ka munguar ndërshkueshmëria?

Eduard Halimi: Ndaj edhe opozita është kaq shumë e interesuar për një reformë në sistemin e drejtësisë, e cila duhet të garantojë dhe pavarësinë e institucioneve të drejtësisë. Kapja e sistemit të drejtësisë, vënia nën sqetull të sistemit, qoftë ku kryeministër është Edi Rama dhe qoftë kur kryeministër të jetë Lulzim Basha, nuk e bën më të mirë sistemin e drejtësisë. E bën më të keq. Ju e keni parë. Çfarë ndodh kur 5 deputetë që jo rastësisht të gjithë këta i përkasin Partisë Socialiste marrin fonde publike, marrin kontrata, marri para nga buxheti dhe kryeministri i ka mbajtur në sqetull dhe ka refuzuar tia dërgojë Gjykatës Kushtetuese. Është e vërtetë dhe e keni parë se si të 5 deputetët janë kapur në flagrancë duke marrë nën emrin e vetë, e djalit, nipit, motrës etj para dhe kontrata publike me kostumin e deputetit dhe në mënyrë të drejtpërdrejtë ata janë fshehur nga kryeministri. Nuk i janë çuar drejtësisë. Ashtu siç e keni parë që edhe në Gjykatën e Lartë ku agresorët nxirren të pafajshëm. Dy agresorë që ishin dy deputetë që ishin të PS dhe të Edi Ramës. Ata dolën të pafajshëm ndërsa deputetët e opozitës u dënuan si sekretari i Përgjithshëm dhe Nënkryetari i Partisë Demokratike sepse kishte “fyer” kryeministrin. Po ashtu është e rëndësishme depolitizimi i sistemit të drejtësisë dhe gjykatave dhe e keni parë në rastin e një deputeti tjetër edhe ky i Edi Ramës, që agresori shkoi në shtëpi dhe viktima Calët në rastin e Lezhës ngelën në burg. Ndaj është e rëndësishme reforma në drejtësi. Dhe për këtë arsye opozita është e angazhuar tërësisht në këtë reform dhe e kemi treguar qartë dhe kemi punuar me eskpertët në muajt gusht dhe shtator duke paraqitur 300 rekomandime konkrete.  Kjo tregon impakon konkret dhe vullnetin tërësisht të sisnqertë në opozitës në këtë process duke hedhur çdo spekulim që bëhët nga Partia Socialiste. Nuk bëjmë ne si bente PS 4 vite rresh duke u fshehur pas Ndrekos të Fierit që kur u thoshim hajdeni ulemi të bëjëm ligje ata spranonin të uleshin fale palë të paraqesnin alternative dhe amendamente. Ajo ishte hipokrizi dhe kjo e jona është sinqeritet me impakt konkret.

KONKLUZIONE EUROPEAN COMMISSION FOR DEMOCRACY THROUGH LAW

(VENICE COMMISSION)

 

INTERIM OPINION

ON THE DRAFT CONSTITUTIONAL AMENDMENTS

ON THE JUDICIARY

OF ALBANIA
 

Komisioni i Venecias:

 

–       Mbështet autoritetet shqiptare për reformën gjithëpërfshirëse;

–       Evidenton se Reforma nevojitet urgjentisht dhe se situata kritike justifikon zgjidhje radikale;

–       Konstaton se draft Amendamentet paraqesin një bazë solide për punë të mëtejshme;

–       Sugjeron që amendamentet duhet të thjeshtohen, dhe në disa raste duhen qartësuar.

 

 136. The Venice Commission expresses its support for the effort of the Albanian authorities aimed at the comprehensive reform of the Albanian judicial system. Such reform is needed urgently, and the critical situation in this field justifies radical solutions. The Draft Amendments represent a solid basis for further work in this direction; that being said, the proposals contained in the Draft Amendments need to be simplified and, at places, clarified; certain elements are to be regulated by an organic law or by ordinary legislation.

 

 

 

 

 
Konstatim i Përgjithshëm:

 

Qëllimi i amendamenteve është i lavdërueshëm, por skema organizative është e komplikuar dhe Reforma ka të ngjarë të çojë në një proces shumë të ndërlikuar vendimmarrës, me shumë organe që kontrollojnë njëra-tjetrën në një sistem të komplikuar kontrolli dhe balance

 

 10. The goal pursued by the reform is commendable; however, the organizational choices proposed by the Draft Amendments appear to be too cumbersome, and the reform is likely to lead to a quite complex decision-making process, with many bodies controlling each other in a complicated system of checks and balances.
8 Rekomandimet më të rëndësishme janë:

 

1- E gjithë skema institucionale e organeve të sistemit të drejtësisë duhet të rishikohet dhe thjeshtohet;

 

2- Të qartësohet se kush është përgjegjës për të vendosur për masat disiplinore ndaj gjyqtarëve të Gjykatës Kushtetuese

 

3. Vendimet e Gjykatës Kushtetuese të kenë forcë detyruese të përgjithshme

 

4. Gjykata Kushtetuese duhet të ketë kompetencë për të shqyrtuar më së paku procedurën e miratimit të amendamenteve kushtetuese;

 

5. Roli i Ministrit të Drejtësisë në Inspektoratin e Lartë të Drejtësisë dhe Këshillin e Lartë Gjyqësor duhet të rishikohet për të shmangur konfliktin e interesit;

 

6. Përgjithësisht, rregullimet institucionale duhet të rishikohen me qëllim eleminimin e konfliktit të mundshëm të interesave.

 

7. Ministri i Drejtësisë nuk duhet të marrë pjesë në Tribunalin Disiplinor.

 

8. Kushtetuta të përmbajë parimet e përgjithshme që përcaktojnë procesin e emërimit të gjyqtarëve dhe prokurorëve:

– përzgjedhje e bazuar në merita;

– proces i hapur kandidimi;

– procedurë transparente e përzgjedhjes;

– pluralitet kandidatësh etj

 

9. Baza kushtetuese e propozuar për përgjegjësinë disiplinore të gjyqtarëve ka nevojë të sqarohet më shumë

 

10- Kushtetuta të qartësojë raportin midis Prokurorit të Përgjithshëm dhe Strukturës së Posaçme AntiKorrupsion;

 

11. Të parashikohet një mekanizëm zhbllokues për rastin e emërimit të Prokurorit të Përgjithshëm

 

12. Prokurori i Përgjithshëm nuk duhet të marrë pjesë në Tribunalin Disiplinor;

 

13. Përbërja dhe statusi i Komisionit të Pavarur të Kualifikimit duhet të garantojë pavarësinë dhe paanshmërinë e pastër.

 

14. Gjyqtarët dhe prokurorët, që do t’I nënshtrohen procesit të rivlerësimit, duhet të gëzojnë garancitë bazike të procesit të rregullt dhe duhet të kenë të drejtën e ankimit në një organ të pavarur;

 

15. Të përcaktohen statusi dhe kushtet e emërimit dhe të shkarkimit të vëzhguesve ndërkombëtarë dhe kompetencat e tyre duhet të sqarohen.

 137. Amongst the most important recommendations which the Venice Commission might make on the text of the Draft Amendments, are the following:

 

1- The whole institutional arrangements should be revisited and simplified; the constitutional amendments (especially on the vetting process) should only set the most important principles, while leaving the details to the implementing legislation;

 

 

2- It is recommended to clarify who is to decide on disciplinary measures against the Constitutional Court judges; decisions of the Constitutional Court should have a general binding force and the Constitutional Court should keep the power to review at least the procedure of constitutional amendments;

 

 

3- The role of the Minister of Justice in the High Inspectorate of Justice and the High Judicial Council should be reconsidered with a view to avoiding possible conflicts of interests; generally, institutional arrangements should be revisited in order to remove possible conflicts of interests; the Minister of Justice should not sit on the Disciplinary Tribunal;

 

 

4- The Constitution should set general principles governing the process of appointment of judges and prosecutors (merit-based selection, open call for candidates, transparent selection procedure, plurality of candidates etc.); the proposed reference in the Constitution to the disciplinary liability of judges needs further clarification;

 

5- The Constitution should clarify the relations between the Special Anti-corruption Structure prosecutors and the Prosecutor General;

6- An anti-deadlock mechanism for the election of the Prosecutor General should be put in place; the Prosecutor General should not sit on the Disciplinary Tribunal;

 

 

7- The composition of the Independent Qualification Commissions and status of their members should guarantee their genuine independence and impartiality; judges/prosecutors subjected to the vetting should enjoy basic fair trial guarantees and should have the right to appeal to an independent body;

 

 

8- The status and conditions of appointment/removal of the international observers should be defined; their powers should be described with more precision (and further developed in the implementing legislation).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
Komisioni i Venecias vëren se mazhoranca aktuale ka shumicën e nevojshme për të zgjedhur anëtarët e Këshillit të Lartë Gjyqësor dhe Këshilli të Lartë të Prokurorisë. Për këtë arsye, Komisioni shtron pyetjen nëse në kontekstin aktual politik, procedura e zgjedhjes së anëtarëve jogjyqtarë të KLD siguron përbërjen pluraliste të Këshillit. Në këtë moment, Komisioni i Venecias risjell në vëmendje një Opinion të tij të mëparshëm, sipas të cilit “kur kriteri i miratimit me shumicë të cilësuar përfshihet në Kushtetutë me iniciativë të një grupimi politik që e zotëron këtë shumicë, atëherë ky rregull, në vend që të sigurojë pluralizmin dhe shkëputje politike të organit rregullator, në fakt “çimenton” ndikimin e këtij grupi të veçantë brenda organit rregullator dhe mbron këtë ndikim kundër ndryshimit të krahëve politikë në të ardhmen.”. (parg. 54 dhe 55)

 

 54. Article 40 (amending the current Article 147) deals with the new High Judicial Council (HJC). The new HJC includes 6 judicial members and 5 lay members, the latter elected by the Assembly by a three-fifths majority. This composition is acceptable, especially provided the Assembly’s vote is “based on the proposals from the respective structures and the opinion of the Justice Appointments Council”. The Venice Commission also notes that the Chairperson is elected from amongst the lay members (see p. 5). In its opinion on Montenegro the Venice Commission held as follows:

“It is very positive, as part of the balance sought, that the President of the Judicial Council will be elected by the Judicial Council itself by a two-third majority among its lay members.”

55. The Venice Commission observes that the current ruling coalition has the necessary qualified majority needed under the Draft Amendments to elect lay members of the HJC. The Venice Commission recalls in this respect its remark in an opinion concerning the Media Council in Hungary:

“[…] In normal circumstances, the purpose of imposing an obligation for a qualified majority is to ensure cross-party support for significant measures or personalities. However, where the super-majority requirement is introduced at the initiative of a political group having that supermajority, this rule, instead of ensuring pluralism and political detachment of the regulatory body, in fact “cements” the influence of this particular group within the regulatory body and protects this influence against changing political winds. […]”

The question is whether, in the current political context, the procedure of election of the lay members of the HJC secures a pluralistic composition of the Council. This question should be addressed by the implementing legislation, which should ensure that the nominations of candidates are free, to the maximum extent possible, from political influence.

 

 

 
Cështja e garantimit të pavarësisë dhe pluralizimit të KLGJ mund të trajtohet nga legjislacioni dytësor, i cili duhet të sigurojë se nominimet e kandidatëve janë të lirë, në masën maksimale të mundshme, nga ndikimi politik. 55. ……..The question is whether, in the current political context, the procedure of election of the lay members of the HJC secures a pluralistic composition of the Council. This question should be addressed by the implementing legislation, which should ensure that the nominations of candidates are free, to the maximum extent possible, from political influence.

 
Komisioni i Venecias këshillon të shtohen disa kritere për kandidatët për anëtarë të KLGj (anëtarët gjyqtarë dhe jo-gjyqtarë) me qëllim që aty të zgjidhen individë me një qëndrim të duhur publik dhe me përvojë profesionale. 61. It would be advisable to add at least certain requirements to the candidates to the positions in the HJC (for both judicial and lay members), in order to ensure that people of certain public standing and professional experience are elected.
Komisioni i Venecias thekson se roli i Ministri të Drejtësisë në KLGJ duhet të rishikohet dhe redukohet. Nëse Ministri do të ketë kompetenca për fillimin e procedurës disiplinore ndaj gjyqtarëve, duhet të bëhet e qartë se ai nuk luan asnjë rol të mëtejshëm në mbledhjet e Këshillit, në të cilën kjo çështje do të diskutohet, qoftë edhe në cilësinë e vëzhguesit. Gjithashtu, Ministri i Drejtësisë nuk duhet të ulet si anëtar ex officio i Tribunalit Disiplinor. 62. The role of the Minister of Justice in the HJC should be clarified and reduced. First of all, the Venice Commission recalls its earlier recommendation in an opinion concerning Albania which reads as follows:

“The presence of the Minister of Justice on the Council is of some concern, as regards matters relating to the transfer and disciplinary measures taken in respect of judges at the first level, [and] at the appeal stage […]. [I]t is advisable that the Minister of Justice should not be involved in decisions concerning the transfer of judges and disciplinary measures against judges, as this could lead to inappropriate interference by the Government.”

Under the Draft Amendments the Minister will participates in the work of the Council as an “observer”; at the same time s/he plays an active role with regard to the HJC (for instance, he may initiate the investigation into disciplinary misconduct against judges). If the Minister is to have powers to initiate proceedings against judges, it should be made clear that he plays no further role at any meeting of the Council at which the matter is discussed, even as an observer (while he may present a case as a “party”). In principle, the Minister may be provided with a right to initiate disciplinary proceedings against judges; however, in such a case the ministerial request should be addressed to the High Inspectorate (for more details see below). Finally, if the Minister initiates proceedings against a judge, the Minister should not sit as an ex officio member of the Disciplinary Tribunal, which reviews the disciplinary sanctions applied by the Council.
Komisioni i Venecias vlerëson se prezenca e Ministrit të Drejtësisë dhe Prokurorit të Përgjithshëm në Tribunalin Disiplinor është problematike. Nga ana tjetër, Komisioni i Venecias ka vlerësuar si të papërshtatshme përbërjen e Tribunalit Disiplinor, duke evidentuar që pjesa dërrmuese e anëtarëve të tij janë në konflikt të hapur interesi. 71. First of all, the presence of the Minister of Justice and of the Prosecutor General in this body is problematic, if it is designed to be a sort of a “court” overseeing non-judicial bodies. In addition, the presence of the three oldest members of courts is not necessarily the best solution: the oldest member might be the most recently appointed and not necessarily the most experienced.

72. Commissioners working in the IQC will also be reviewed by the DTJ; however, their inclusion here seems problematic since the Commission has the function of evaluating all the judicial members of the Tribunal. Perhaps the possible solution would be to provide that members of the IQC cannot be subjected to the jurisdiction of the DTJ until after the members of the DTJ themselves have been evaluated by the IQC. In any event, it is essential that the Commission be subject to disciplinary liability since there will be persons with a strong interest in corrupting its members.
Komisioni i Venecias thekson se prezenca e Ministrit të Drejtësisë në organe të ndryshme disiplinore krijon potencial për konflikt interesi. Sipas Komisionit, nëse Ministri i Drejtësisë ka kompetencë për të filluar një procedim disiplinor ndaj gjyqtarëve/prokurorëve, atëherë ai nuk duhet të marrë pjesë në mbledhjet e organeve që marrin vendimin për masën disiplinore, qoftë edhe si vëzhgues. Draft amendamentet parashikojnë edhe mundësinë e Ministrit që të shqyrtojë apelimin e masës disiplinore të dhënë, edhe pse vetë Ministri mund të ketë inicuar një inspektim ndaj vetë Inspektoratit, dhe kjo sipas Komisionit të Venecias është e papërshtatshme dhe duhet të ndryshohet.

 

 80. Furthermore, the presence of the Minister of Justice in different disciplinary bodies creates a potential for a conflict of interests. Thus, under Article 45 the Minister of Justice is to attend the meetings of the Inspectorate as an observer. However, if the Minister has a power to initiate investigations he should not be participating in the meetings of the body which carries them out, even as an observer. Probably, he might present his views as a party before the Inspectorate, but should play no role whatsoever in the deliberations. Later in the Draft Amendments the Minister turns up again as a member of the appellate body deciding on appeals concerning disciplinary liability even though he may have initiated the investigation or performed the inspection in the case of complaints against the Inspectorate itself. This is inappropriate and must be changed.

 

 
Komisioni i Venecias vlerëson si shumë të papërshtatshme edhe parashikimet që i japim Ministrit të Drejtësisë kompetencën për të bërë ankesa ndaj anëtarëve të KLGJ dhe KLP, apo për të kryer “inspektime” në lidhje me anëtarët e Inspektoratit. Në tërësi, propozohet të rishikohet roli i Ministrit të Drejtësisë, në funksion të shmangies së konfliktit të interesit dhe presionit të mundshëm mbi organet e pavarura të sistemit gjyqësor. 81. In addition, draft Article 147/d p. 9 provides for complaints against members of the two Councils and the Prosecutor General. It also seems highly inappropriate that the Minister is given the power to make complaints against two Councils which he attended as an observer. Similarly, the Minister of Justice conducts “inspections” in respect of the members of the Inspectorate (see Article 47, adding Article 147/e) which also seems inappropriate given that s/he sits as a non-voting member in the Inspectorate (draft Article 147/d p. 9), and is a voting member ex officio of the Disciplinary Tribunal (draft Article 147/f p. 2) which examines disciplinary cases in respect of the members of the Inspectorate (see Article 147/f).

82. In sum, it seems necessary to carry out a thorough review of the proposed role for the Minister of Justice in these new arrangements so as to avoid conflicts of interest or even the appearance that the Minister can put pressure on bodies which are intended to have an independent role in adjudication on such important matters.
Komisioni i Venecias vëren se amendamentet kushtetuese parashikojnë krijimin e një numri të lartë institucionesh të reja, që kontrollojnë njëra-tjetrën. Kjo skemë e komplikuar institucionale mund të ketë një pasojë të padëshiruar, sepse krijon një klimë mosbesimi ndërinstitucionale e cila rrezikon vlerësimin publik ndaj gjyqësorit. Përveç kësaj, krijimi i kaq shumë organeve të reja do të kërkojë një rekrutimin në masë të profesionistëve ligjor, ndërkohë që grupi i kandidatëve të mundshëm që posedojnë arsimin e nevojshëm, trajnim, përvojë dhe pavarësi, mund të jetë i kufizuar me të drejtë në një vend kaq të vogël si Shqipëria. Në këtë kuadër, Komisioni i Venecias i rekomandon legjislatorit shqiptar që të rishikojë/thjeshtoje skemën e propozuar të institucioneve, dhe të vendosë nëse numri i organeve që rregullojnë gjyqësorin mund të reduktohet. 65. As a preliminary remark, the Venice Commission notes that the Draft Amendments introduce several new bodies which are supposed to control each other. However, this complicated institutional scheme may have an unintended consequence: it creates an air of mistrust which risks affecting the public esteem of the judiciary, which is already quite low. In addition, creation of so many new bodies will require a mass recruitment of legal professionals while the pool of potential candidates possessing necessary education, training, experience and independence may be fairly limited in such a small country as Albania.

66. Indeed, some level of institutional complexity is needed in order to avoid conflicts of interest and introduce checks and balances. For example, in disciplinary proceedings a person who initiates the inquiry should not decide on the case and should not sit on an appeal panel. However, this does not always require creating special institutions.29 The same may be achieved by splitting the functions within the same body or introducing conflict of interest rules. Again, the necessary checks and balances may be achieved by pluralist internal composition of the single body, and not necessarily by creating external controlling institutions. The Venice Commission would recommend to the Albanian legislator to revisit the institutional design of the reform and decide whether the number of bodies regulating the judiciary might be reduced.

 

 

 
Komisioni i Venecias përshëndet nevojën që Inspektorati në Ministrinë e Drejtësisë dhe ILDKPKI të mos kenë kompetencë të hetimit dhe kontrollit të gjyqtarëve dhe prokurorëve. Kjo zgjidhje shmang paralelizmin dhe është më mirë që të mos ketë organe të ndryshme me funksione të ngjashme apo të mbivendosura.

 

 67. The Venice Commission understands that the creation of the new constitutional bodies will automatically terminate the mandate of certain already existing bodies with similar functions, for example the Inspectorate already existing within the Ministry of Justice which deals with the inspections within the judiciary, as well as the High Inspectorate of Declaration and Audit of Assets (HIDAA). In the opinion of the Venice Commission, this is positive, since co-existence of several inspectorates creates parallelism and it is better not to have different bodies with similar or overlapping functions.
Komisioni i Venecias është shprehur se krijimi i Këshillit të Emërimeve në Drejtësi komplikon strukturën e sistemit gjyqësor dhe ka për qëllim reduktimin e lirisë së zgjedhjes së organeve kushtetuese të përfshira në procesin e emërimit. Përbërja e këtij trupi duhet të shqyrtohet më nga afër. Në sistemin e propozuar të përbërjes së KED, një trupë e vogël elitë, është vendosur në një pozitë shumë të fuqishme. Në këtë rast, është ngritur edhe shqetësimi që përbërja rrit rrezikun e qasjes korporatiste.

 

 

 

 69. The creation of the JAC complicates the structure of the judiciary and is aimed at reducing the freedom of choice of the constitutional bodies involved in the appointment process. The composition of this body needs to be examined more closely. In the proposed system of appointments the JAC, a very small elite body, is placed in a very powerful position. A majority of its eleven members are closely linked to the judiciary: six of them represent judges31, two others represent prosecutors, one represents the executive (the Minister of Justice) and the remaining two represent other legal professions (the President of the Bar and the President of the High Judicial Council which is elected from the lay members of the High Judicial Council and is not therefore a judge). On the one hand, such composition aims at protecting the JAC from political influence; at the same time, it increases the risk of corporatism since members related to the judiciary are in net majority. However, since five members of the JAC are not directly related to judges, they may provide for an element of checks and balances in making the appointments provided that important decisions within the JAC are taken by a qualified majority in order to ensure that “judicial members” cannot simply outvote the non-judicial ones.
Sipas Komisionit të Venecias, krijimi i një Inspektorati në vend të tre inspektorateve ekzistues është zhvillim pozitiv sepse:

–       Ekonomizon burimet njerëzore dhe financiare;

–       Thjeshton sistemin.

 

Komisioni i Venecias është shprehur më parë që ndarja e detyrave në organe të ndara nga njëri-tjetri (kupto KLGj nga Inspektorati) është në linjë me standardet ndërkombëtare. Por Komisioni i Venecias shprehet se është i vetëdijshëm që “ndarja e detyrave” nuk kërkon domosdoshmërisht krijimin e një organi të ndarë të pavarur në çdo rast.

 

Po ashtu, përbërja e Inspektoratit të Lartë të Drejtësisë vetëm me gjyqtarë dhe prokurorë rrit rrezikun e qasjes korporatiste në rastin e përgjegjësisë dhe inspektimeve disiplinore.

75. The Venice Commission notes that instead of the three inspectorates which exist now it is proposed to create one independent Inspectorate which will concentrate in its hands all investigative functions. In practical terms this solution will economise human and financial resources and simplify the system, hence, this appears to be a positive development. From a more theoretical point of view this solution is also acceptable; thus, the Venice Commission previously observed that “the system [which] provides for a clear division of tasks between the body in charge of investigating (the High Council of Justice) and the body in charge of deciding on the imposition of disciplinary sanctions (Disciplinary Board) is in line with international standards”.32 The Venice Commission is mindful that the “division of tasks” does not necessarily require the creation of a separate independent body in each case.
Komisioni i Venecias evidenton se zgjidhje të tillë radikale (si procesi i rivlerësimit) janë të paarsyeshme në kushte normale, pasi krijojnë tensione të mëdha brenda gjyqësorit, destabilizojnë punën e gjyqtarëve, shton mosbesimin e publikut në gjyqësor, shmang vëmendjen e gjyqtarëve nga detyrat e tyre normale, dhe, si çdo masë të jashtëzakonshme, krijon rrezikun e kapjes së gjyqësorit nga ana e forcës politike që kontrollon procesin.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 98. The necessity of the vetting process is explained by an assumption – shared by nearly every interlocutor met by the rapporteurs in Tirana – that the level of corruption in the Albanian judiciary is extremely high and the situation requires urgent and radical measures. The question is whether this wide consensus creates a sufficient basis for subjecting all the sitting judges (including the honest ones) to re-evaluation, irrespective of the specific circumstances of each individual judge. This is a question of political necessity and the Venice Commission is not in a position to pronounce on it. It must be remembered, however, that such radical solution would be ill-advised in normal conditions, since it creates enormous tensions within the judiciary, destabilises its work, augments public distrust in the judiciary, diverts the judges’ attention from their normal tasks, and, as every extraordinary measure, creates a risk of the capture of the judiciary by the political force which controls the process.
Komisioni i Venecias shprehet se potencialisht neni 6 i Konventës Europiane për të Drejtat e Njeriut aplikohet edhe në rastin e shkarkimit nga detyra të gjyqtarëve. Në këtë kontekst, amendamentet kushtetuese duhet të supozojnë që neni 6 i KEDNJ-së është i zbatueshëm edhe në procedurën e rivlerësimit të gjyqtarëve. Në këtë rast mungesa e ankimit në rrugë gjyqësore ndaj vendimit të KPK mund të jetë problematike. Përsa i përket Komisionit të Venecias, ai tradicionalisht ka qenë në favor të parashikimit të mundësisë së ankimit në rrugë gjyqësore kundër vendimeve që përcaktojnë masa disiplinore ndaj gjyqtarëve. Duke qenë se të gjitha gjykatat do t’i nënshtrohen procesit të rivlerësimit, ndoshta, një zgjidhje e mundshme në këtë situatë do të ishte që e drejta e ankimit të njihej në Gjykatën e Lartë, pasi kjo gjykatë t’i jetë nënshtruar vetë procesit të rivlerësimit. 115. It would be more prudent to assume that Article 6 is applicable to the vetting process. In this scenario the absence of the appeal to a judicial body against decisions of the IQC may be problematic. The right of appeal to a court in disciplinary matters follows from the jurisprudence of the ECtHR; thus, in the case of Albert and Le Compte v. Belgium,50 the European Court observed as follows:

“[…] In many member States of the Council of Europe, the duty of adjudicating on disciplinary offences is conferred on jurisdictional organs of professional associations. Even in instances where Article 6 para. 1 […] is applicable, conferring powers in this manner does not in itself infringe the Convention [references omitted]. Nonetheless, in such circumstances the Convention calls at least for one of the two following systems: either the jurisdictional organs themselves comply with the requirements of Article 6 para. 1 […], or they do not so comply but are subject to subsequent control by a judicial body that has full jurisdiction and does provide the guarantees of Article 6 para. 1 […].”

116. As to the approach of the Venice Commission, traditionally it was favourable to the introduction of the right of appeal to a court against decisions of the bodies deciding on disciplinary liability of judges. Turning to the specific case of Albania, the Venice Commission admits that the introduction of the right of appeal may be problematic, because all courts, starting from the High Court, will be subjected to the vetting procedure by the IQC, and, quite evidently, they cannot be judges in their own cases. Probably, a possible solution in this situation would be a staged introduction of the right of appeal, where the power to examine appeals is given to the Supreme Court once the vetting has been concluded there.
Komisioni i Apelimit që shqyrton ankimet ndaj vendimeve të KPK duhet të ketë karakteristika të njëjta me gjykaten dhe të garantojë të drejtën për një gjykim të drejtë për gjyqtarët e shkarkuar nga detyra, në përputhje me nenin 6 të KEDNJ-së. 117. In the Draft Amendments the power to examine appeals against the decisions of the IQC remains with the Appellate Commission.53 In this case, a formal definition of the Commission as “Independent” will not be sufficient. The legislator will have to ensure that the members of the Appellate Commission enjoy status similar to that of “judges”. The Appellate Commission should have sufficient distance from the body making the decision at first instance (for example, the possibility of joint panels with the substitute members of the First Instance commissions, provided now by Article 68 p. 2, should be excluded). The Appellate Commission should also have appropriate powers vis-à-vis the lower instances, for example, the power to transfer abusive proceedings, to require the lower commissions to take specific fact-finding steps or to observe proper legal procedures. Finally, the procedures before the Appellate Commission should correspond to the “fairness” and “publicity” requirements contained in Article 6 § 1 of the ECHR (but not in §§2 and 3 since the latter only concern criminal trials)54. In essence, the Appellate Commission should have the basic characteristics of a “court” and give fair trial to the dismissed judges.
Komisioni i Venecias vlerëson se struktura e Komisionit të Pavarur të Kualifikimit është e komplikuar dhe duhet të thjeshtohet. Metoda e përzgjedhjes së kandidatëve nga tre të pestat e Kuvendit, me propozim të Avokatit të Popullit dhe pas një thirrje publike për kandidatët duket e arsyeshme në teori. Megjithatë, duke pasur parasysh se shumica e tanishme zotëron tri të pestat e votave në Kuvend, do të ishte më e përshtatshme për t’i dhënë fuqinë propozuese një organi të pavarur ose një zyrtar i cili nuk është në mënyrë të qartë i të njëjtën ngjyrë politike me shumicën e tanishme qeveritare. Nga ana tjetër, amendamentet kushtetuese duhet të ofrojnë një formë tjetër për të kontrolluar dhe siguruar përgjegjëshmërinë e anëtarëve të KPK. Përbërja e Komisioneve të Pavarura të Kualifikimit dhe statusi i anëtarëve të tyre duhet të garantojë pavarësinë dhe paanshmërinë e tyre. 126. The system of alternatives of one, two or three Commissions is confusing. It is unclear why the number of Commissions and commissioners cannot be fixed in the Constitution. The inner structure of the IQC could be simplified.

127. The method of selection of candidates by the three-fifths of the Assembly, at the proposal of the Ombudsman and following a public call for candidates (see Article 61 p. 6) appears reasonable in theory. It is difficult to understand, however, why p. 3 of Article 59 mentions the involvement of the President in the process of selection of the Commissioners, while in Article 61 the nominating power is given to the Ombudsman. Given that the current majority appears to control three-fifths votes in the Assembly, it would be more appropriate to give the nominating power to an independent body or an official who is not clearly of the same political colour as the current governmental majority.

128. Article 61 p. 8 mentions the possibility of removal of the members of the IQCs by the newly created Disciplinary Tribunal. At the same time, the IQCs are supposed to evaluate judges who are members of the Disciplinary Tribunal ex officio. The Draft Amendments should provide for another form of accountability of the members of the IQCs.
Komisioni i Venecias edhe pse e vlerëson të pazakontë ngritjen e një Misioni Ndërkombëtar Monitorimi, i cili varet nga vullneti i organizatave ndërkombëtare dhe jo nga vullneti i organeve demokratike të bredshme, specifikon se përsakohë ekziston një mirëkuptim politik i partnerëve ndërkombëtar në vend, një zgjidhje e tillë e pazakontë mund të konsiderohet e pranueshme. Ndoshta, kompetenca e emërimit të tyre duhet t’i takojë një prej organeve kushtetuese, për shembull Presidentin, ndërsa kandidatët mund të propozohen nga një grup i “partnerëve ndërkombëtarë”, koordinuar nga Bashkimi Evropian. Mandati i tyre duhet të jetë i njëjtë me mandatin e KPK. Nga ana tjetër, Komisioni i Venecias konstaton se fusha e kompetencave të vëzhguesve ndërkombëtar është e paqartë dhe duhet të rishikohet. 130. It is most unusual for a national Constitution to introduce in the constitutional system of checks and balances a figure or an organism which is nominated from outside the country and which is ultimately responsible not before the democratically elected bodies within the country but before a foreign government or an international organisation. In addition, the existence and proper functioning of this mechanism will depend on the good will of foreign powers and internationals organisations, and this is not something which a national Constitution may guarantee.

131. On the other hand, if this scheme is approved at the constitutional level it means that it has a wide public support. Provided that there is a clear political undertaking of international partners to assist Albania in this process, and under condition that this temporary scheme will be ultimately replaced with normal mechanisms of the democratic control of the judiciary, such unusual solution may be deemed acceptable.

132. Article 60 is silent about the manner of appointment of the international observers and the duration of their mandate. Probably, the power to appoint them could belong to one of the constitutional bodies, for example the President, while the candidates could be nominated by a group of “international partners”, coordinated by the European Union. Their mandate should be irrevocable and correspond to the duration of the mandate of the IQC; however, international partners might have the right to request the President to revoke international observers, in the case of gross misbehaviour on the part of the latter.

134. Finally, the exact scope of powers of the International Observers is not clear. It is understood that they will have free access to all the materials at the disposal of the IQC (Article 62 p. 4); at the same time they “may request and present evidence” (Article 60 p. 3). Does it mean that the International Observers will also have some investigative powers, and will be able to obtain proactively evidence from other State bodies and even private persons? This should be clarified.
Edhe pse në pamje të parë Komisioni i Venecias nuk shikon cënim të të drejtës për një proces të rregullt ligjor, në rast se të gjithë gjyqtarët në mënyrë të barabratë i nënshtrohen procesit të rivlerësimit, përsëri ai evidenton se nuk përjashtohet mundësia që procedura e rivlerësimit të keqpërdoret në praktikë në funksion të ndikimit tek gjyqtarët për cështje të vecanta. 107. The first question in this respect is whether the implementation of the evaluation process generally compromises the independence of all the sitting judges in the country. If so, decisions they render would not be in compliance with Article 6 of the European Convention which guarantees everyone the right to fair trial by an “independent and impartial tribunal”.40 To the extent that the re-evaluation is a general measure, applied equally to all judges, decided at the constitutional level, and accompanied by certain procedural safeguards and not related to any specific case a judge might have before him/her, the Venice Commission does not see how this measure may be interpreted as affecting the judge’s independence to an extent incompatible with Article 6. This does not, however, exclude the possibility that the vetting procedure might on a particular occasion be abused in order to influence the judge’s position in a particular case: if such allegations were proven, this might require the reopening of that particular case since the judge would not be an “independent tribunal”.
Komisioni i Venecias mirëpret përfshirjen në Kushtetutë të kriterit të “përfundimit të Shkollës së Magjistraturës” për emërimin si prokuror dhe shprehet se ka mungesë koherence me kriteret e emërimit të gjyqtarëve, për të cilët një kriter i tillë mungon.

 

 

 46. This Article also sets requirements for the candidates to the position of a judge of the HC or the HAC. Compared to the existing Article 136 p. 5 the new provisions are more detailed; however, there is no requirement that a candidate should graduate from the School of Magistrates, which is not coherent with Article 50 concerning the appointment of the prosecutors which does contain such a requirement applying even to lower-level prosecutors.

86. Article 50 (amending Article 148) establishes eligibility criteria for the candidates to the position of prosecutors: they must have graduated from the School of Magistrates and must have passed an evaluation and audit of their assets and their background. While these proposals are generally welcome they may need some further clarification. For example, the reference to background may need to be spelt out further (probably, in line with the criteria for the vetting developed in the Annex – see below).
Komisioni i Venecias konstaton se mungon procedura e emërimit të gjyqtarëve të gjykatave më të ulëta, duke përfshirë edhe gjyqtarët e gjykatave të specializuara.

 

Këshillohet që gjyqtarët të emërohen në bazë të:

–       një konkurimi të ndershëm;

–       një procedure transparente;

–       një procesi të hapur kandidimi;

–       një procesi që siguron përzgjedhjen e kandidatëve më të kualifikuar dhe me integritetin më të lartë.

 

Kommisioni i Venecias konstaton se në draft nuk parashikohet që gjyqtarët mund të shkarkohen vetëm për shkelje të rënda disiplinore. Kjo çështje duhet të sqarohet më tej.

 

 47. As to the lower courts’ judges, the eligibility requirements for these positions seem to be fairly minimal and not very different from the existing regulation (see p. 5 of draft Article 136). The procedure of appointment is not described at all. It is recommended to fix in the Constitution the general principles governing the process of appointment of judges by the HJC, namely that the judges are appointed on the basis of a fair competition, that the appointment procedure should be transparent, based on a public call for candidates, that it should ensure selection of the most qualified and reputable candidates, etc. The details of the appointment procedure may be further regulated in the law.

48. The Draft Amendments are equally silent on the procedure for the appointment of judges of the Administrative Court of First Instance (Articles 27 and 28) and other specialized courts, the organization of these bodies and their independence. The question arises to what extent Article 28 (amending Article 136) is applicable to the appointments of the administrative and other specialized judges. That should be made clear.

50. Article 29 mentions the “disciplinary liability” of a judge but does not say that a judge could be removed from office for a serious disciplinary breach. At the same time Article 31, amending Article 139 and applicable to the HC and HAC court judges, stipulates that a HC or HAC judge may be removed from office as a result of a disciplinary procedure. It is understood that disciplinary procedures could also lead to the removal of a lower court judge, but that should be specified, especially in the light of the provisions of Article 30 (amending Article 138) which proclaims that “the time of stay in office for judges cannot be restricted”. It is recommended that the above provisions should be harmonised.
Mbi kompetencën e GjK për të shqyrtuar një ligj që rishikon Kushtetutën, vërehet:

 

–       Kjo kompetencë e GjK është kontroverse dhe jashtëzakonisht komplekse, sidomos kur Kushtetuta nuk përmban “klauzola të përjetshme”;

–       Disa vende evropiane e kanë të parashikuar shprehimisht një mundësi të tillë, por ky mekanizëm është përdorur relativisht rrallë;

–       Për Shqipërinë, është e mundur t’I jepet GjK më së paku kompetenca për të verifikuar procedurën e miratimit të amendamenteve kushtetuese.

 

 

 

 21. That being said, it would be possible to give the CC at least the power to verify the procedure in which the constitutional amendments are adopted (as opposed to the substance of the amendments). After all, the Draft Amendments do not touch upon the power of the CC to examine the constitutionality of a referendum (see Article 131 (ë) of the current Constitution), including the referendum on changing the Constitution. In any event, when the Constitution is so detailed and encompasses issues which should normally be regulated at the legislative level, the role of the CC is already quite limited. In case if CC is empowered to evaluate the issue of procedure of constitutional amendments, there will be a need for more detailed regulations, for instance, such as time-limits for lodging such complaints, who is entitled to bring them etc.
Komisioni i Venecias thekson se është i paqartë kriteri ndalues i emërimit “mos përfshirje në forumet drejtuese të partive politike” dhe se ky kriter ndalues emërimi nuk është i njëjtë për të gjithë organet e parashikuara në Kushtetutë.

 

Ky saktësim nevojitet për të shmangur kalimin direkt të individëve nga një aktivitet politik në një pozicion, si dhe për të shmangur dhënien e avantazheve aktivistëve politikë aty ku procesi i emërimit bëhet përmes një procesi politik.

 25. Draft Article 125 further provides that the members selected to sit on the Court “shall not have been involved in the leading forums of the political parties”. It is not clear what precisely is meant by this expression. The wording of this provision requires revision in order to avoid ambiguity and overbroad application of the restriction. In particular, the words “leading forums” seems to be ambiguous. Furthermore, as a method of preventing political influence in the Court it is likely to prove of limited effectiveness: in most systems it is common to find persons whose sympathies are well known but who have never formally been a member of the political party which they are known to support. In addition, it seems wrong that a person who has engaged in political activity is forever barred from certain other activities. Finally, political activity should not be seen as something intrinsically suspect. The problem lies rather in the direct transition from one activity to the other as well as the advantage given to the political activist where the appointment is made through the political process.
Komisioni i Venecias konstaton se amendamentet nuk tregojnë qartë se kush vendos mbi masat disiplinore të gjyqtarëve të GjK.

 

Komisioni i Venecias këshillon që zgjidhja më e mirë duket të jetë që kompetenca për të vendosur për masat disiplinore të gjyqtarëve të GjK të jetë vetë GjK.

 28. Article 17 (amending Article 127) introduces, as a ground for termination of the office of CC judge, “a final decision in a disciplinary procedure”. The Draft Amendments contain no clear indication on who is to decide on disciplinary measures against the CC judges. Under draft Article 147/a the power of the High Judicial Council to decide on disciplinary measures against judges expressly excludes CC judges from its scope (see also the draft Article 147/ҫ). Article 127 § 2 suggests that “the end of the mandate of the Constitutional Court member shall be declared upon the decision of the Constitutional Court”. Probably, the best solution would be to indicate clearly that the power to decide on disciplinary sanctions against the CC judges belongs to the CC itself. This Article should also clarify that that the dismissal may only follow in cases of a serious misconduct by a CC judge.
Komisioni i Venecias vendos në pikëpyetje nevojën që ka Shqipëria për krijimin e një Gjykate të Lartë Administrative, për këto arsye:

 

– mungesa e burimeve financiare të Shqipërisë;

– pamundësia që Shqipëria ka akualisht për burime njerëzore në plotësimin e vendeve vakant në Gjykatën e Lartë

– sistemi i gjykatave administrative në Shqipëri po funksionon prej pak vitesh;

– kjo zgjidhje do të krijonte potencialisht edhe rrezikun e konfliktit të juridiksionit midis dy gjykatave të larta, si dhe përfshirjen e pavend të GjK në juridiksionin e zakonshëm gjyqësor

37. That being said, it is unclear whether Albania has the necessary human and financial resources to establish a new high court, in addition to the lower-level specialised courts, especially given that the system of the lower-level administrative courts has only been introduced few years ago and, in addition, the Albanian Parliament has already experienced difficulties with filling the vacancies in the already existing High Court.

38. In addition, if two different High Courts with equal standing are created, there is a risk of jurisdictional disputes between them. Under Article 23 (adding pp. (g) to the existing Article 131), it will be up to the CC to settle “material and functional power disputes” between those two courts. This provision, however, is not entirely clear. First of all, the Venice Commission has certain reservations regarding the involvement of the CC in the administration of justice in the courts of general jurisdictions. Second, it is unclear what sort of disputes the CC is supposed to solve. Two courts may disagree as to which of them should hear a particular case, but there are other sorts of conflicts, namely where the two branches of the judiciary do not dispute jurisdiction over a particular case but apply essentially the same legal provisions differently and develop diverse approaches in their case-law. While the Constitutional Court might solve direct jurisdictional disputes between the two courts, it certainly should not enter into the merits of the cases.
Komisioni i Venecias vlerëson se prokurorët e SPAK të gëzojnë të paktën të njëjtën status dhe pavarësi si edhe prokurorët e zakonshëm. Kushtetuta duhet të sqarojë lidhjen  mes prokurorëve të  Strukturës Speciale Antikorrupsion dhe Prokurorisë së  Përgjithshme.

 

 

 

 

 

 

 

 89. Article 53 (adding Article 148/c) proposes to establish a new Prosecutor’s Office of the Special Anti-corruption Structure (SAS). Creation of such special structure may have a positive effect on the fight against corruption;35 it is important that the special prosecutors enjoy at least the same independent status as ordinary prosecutors. The relationship between the Prosecutor General and the Special Anti-corruption prosecutors, however, needs to be considered further.
Komisioni i Venecias evidenton se është është e nevojshme që vetë BKH të mos i nënshtrohet drejtimit të jashtëm dhe roli/kompetencat e saj të jenë të specifikuara shkurtimisht në Kushtetutë. 90. Under Article 53 the prosecutors of the SAS are to be appointed by the HPC for a term of 10 years; it is unclear whether they could be reappointed and whether there are any guarantees as to their employment thereafter. Another question is whether this method of appointment includes the head of the SAS prosecutors’ office. There is no specific provision concerning the appointment and the role of the head of this body despite the obviously pivotal importance of his/her functions. There is a provision for the conduct of investigations by the National Bureau of Investigation (which is not mentioned anywhere else in the Constitution) under the direction of the SAS prosecutors. If this is to be workable the NBI should not itself be subject to any outside direction and its role and competencies be specified, at least briefly, in the Constitution.
Komisioni i Venecias ka evidentuar disa anomali në dispozitën që parashikon emërimin e Prokurorit të Përgjithshëm. Komisioni i Venecias shprehet se është i paqartë se pse kriteret e emërimit të Prokurorit të Përgjithshëm janë të ndryshme nga kriteret e emërimit të gjyqtarëve. Për më tepër, nuk është e qartë nëse KLP është i detyruar të propozojë më shumë se një kandidat për postin e Prokurorit të Përgjithshëm në Kuvend. Ndoshta, kjo dispozitë mund të përcaktojë se procedura e zgjedhjes duhet të jetë transparente, e bazuar në një thirrje të hapur për kandidatët, dhe se disa kandidatë alternative, renditur nga KLP, duhet t’i paraqiten Kuvendit për votim. 92. Article 54 (amending Article 149) deals with the appointment of the Prosecutor General. There are some anomalies in this provision. First, there is a prohibition on the appointee having held a political post or a post in a political party during the previous 10 years. This is a different formula from that adopted for judges (see Article 28 amending Article 136 p. 2), and it is unclear what is the reason for this difference. In any event, the formula used for the Prosecutor General is better than the more rigid solution proposed for the candidates to the judicial positions. It is also unclear whether a “post” in a political party includes membership.

93. Furthermore, it is not clear whether the HPC is required to propose more than one candidate for the office of Prosecutor General to the Assembly. Probably, this provision could stipulate that the election procedure should be transparent, based on an open call for candidates, and that several alternative candidates, ranked by the JAC, should be presented to the Assembly for voting. Finally, while the appointment is to be by three-fifths of the Assembly, there is no anti-deadlock mechanism if this majority is not reached.
Komisioni i Venecias shprehet se mandati i Prokurorit të Përgjithshëm, nuk duhet domosdoshmërisht të ndërpritet, dhe se vijimi i ushtrimit të punës deri në përfundimin e mandatit të tij është e pranueshme. Nga ana tjetër, Komisioni i Venecias e vlerëson të cuditshëm që të miratohet një parashikim kushtetues që ish-Prokurori i Përgjithshëm të emërohet gjyqtar në Gjykatën e Apelit. 96. Furthermore, under the proposed draft Article 179 p. 6 chances are that the Prosecutor General will not complete his original mandate, since he has to leave his office as soon as the new Prosecutor General is elected under the new rules. The Prosecutor General is not protected by the tenure in the same way as the sitting judges are, and his replacement may arguably be justified by the reorganisation of the system of appointments and the modification of the role of the Prosecutor General (namely the “decentralisation” of the whole system). However, the replacement of the Prosecutor General is definitely not a matter of necessity and maintaining the sitting Prosecutor General until the expiry of his mandate would be acceptable. In addition, it seems to be strange to adopt constitutional amendment aiming at appointing the former Prosecutor General as one of the judges of court of appeals.

 

Njoftim për shtyp i Partisë Demokratike, 24 Dhjetor 2015