Të nderuar kolegë,

Po shqyrtojmë një marrëveshje e cila ka një emërtim mjaft tërheqës, ofrimi i shërbimeve publike me qendër qytetarin. Është ajo për të cilën politika inspiron natë e ditë, qytetari dhe nevojat e tij.

Por pertej emrit, eksperienca jo e paket e projekteve te tilla, ka treguar qe ne emer te qytetarit, fondet e dhena sherbejne ne rradhe te pare per ata te cilet japin asistencen teknike sesa per perfituesit e sherbimeve publike.

Per te qene i drejteperdrejte, marreveshja ne thelb eshte asistence teknike e veshur me nje komponente te nje qendre per sherbimet publike, nje numur sportelesh dhe softëaresh per te “permiresuar” sherbimet ndaj qytetareve.

Personalisht mendoj se te marresh borxh 30 milion euro per asistence teknike nuk eshte ajo qe na duhet. Ne kemi insistuar qe edhe ne projektet e zhvillimit te zvogelohet sa me shume komponeneti i asistences teknike dhe fondet te shkojne mundesisht te tera per projekte dhe hapjen e vendeve te reja te punes.

Qe nga viti 2008 Shqiperia i ka dhene fund praktikes te marrjes kredi per asistence teknike. Cuditerisht keto eksperienca te ezauruara nga vete zhvillimi vendit po na shfaqen serish me shuma te konsiderueshme prej disa dhjetra milione euro.

Sot jemi ne kushtet kur borxhi public megjithe premtimet qe na u dhane u rrit edhe gjate vitit 2015 duke kapur nivelin 73,6%. Ekonomia ndodhet ne krize te plote. Mungojne investimet publike dhe jane rrudhur ndjeshem ato me kapital privat.

Natyrshem qe jo vetem midis eksperteve por edhe midis qytetareve lind pyetja ku po shkojne keto para. Ne vitin 2013 borxhi publik ishte 63% e PBB. Sot eshte rreth 74% e PBB. Ku ka shkuar rritja prej pothuaj 11%?

Ne se do pranojme se 3-4% kane shkuar per shlyerjen e detyrimeve te prapambetura po pjesa tjeter prej 7-8% per se eshte perdorur? Perse nuk ka investime ne rruge, ujesjellsa, spitale, shkolla e qendra shendetesore dhe projekte te tjera ne infrastructure.

Fusha ku jemi thellesisht deficitare gjate dy viteve te fundit jane projektet e zhvillimit dhe hapja e vendeve te punes. Qytetaret duan pune dhe kjo eshte detyra paresore e qeverise se tyre qe te beje cdo perpjekje dhe cfrytezoje cdo mundesi per hapjen e vendeve te reja te punes.

Mendoj se jo vetem qeveria por edhe institucionet qe ofrojne kredi, si BB duhet ta shohin me kete synim cdo kredi qe i ofrojne Shqiperise, pavaresisht kushteve te favorshme, ne menyre qe te nxitet zhvillimi ekonomik dhe jo te krijohen barre te reja mbi borxhin public i cili edhe keshtu eshte ne nivele shqetesuese.

Te nderuar kolege,

Para dy apo tre ditesh u njohem me nje tjeter raport te Komisionit Europian ku trajtohej gjere ekonomia e vendit tone. Behet fjale per raportin 3 mujor per ekonomine e vendeve kandidate per antaresim ne BE.

Komisioni Europian vëren ne kete raport se Shqipëria ka punuar keq në drejtim të grumbullimit te të ardhurave buxhetore. Në raportin tremujor për zhvillimet ekonomike në vendet kandidate, Komisioni Europian  konstaton se nga Janari deri në Nëntor, të ardhurat buxhetore u reduktuan shumë poshtë objektivit me mungesa kryesisht ne të ardhurat nga TVSH-ja 3.8% nën plan dhe akcizës 10.2% më pak.

Shkalla në të cilën nuk janë realizuar shpenzimet ka qenë edhe më e madhe me 7.9%. “Mungesa e shpenzimeve është e dukshme, duke ndikuar shpenzimet operative, shpenzimet për sigurimet shoqërore dhe shpenzimet e qeverisë lokale, por mosrealizimi më i madh erdhi nga  mosrealizimi i shpenzimeve  kapitale 18.2% më poshtë objektivit, duke treguar për probleme te vazhdueshme në lidhje me menaxhimin e investimeve publike”, thuhet në raport.

Borxhi publik ka vazhduar të rritet. Pas një rritje 10.5% në terma vjetorë, borxhi publik (duke përfshirë garancitë) arriti në 73.6% të PBB-së në tremujorin e tretë.

Keto jane shqetesime serioze te cilat nuk i degjojme per here te pare. Opozita ne menyre te vazhdueshme i ka bere prezente por qeveria vazhdon avazin e vjeter qe gjithcka eshte mire dhe kemi shume arritje dhe suksese.

Gjendja ne te cilen ndodhet ekonomia ne te vertete eshte rrjedhoje e shume faktoreve te cilet varen teresisht nga puna e qeverise por sot vemendja eshte perqendruar ne njerin prej tyre i cili po than burimet financiare te vendit dhe ka lidhje me marreveshjen qe eshte paraqitur per miratim. Fjala eshte per permiresimin e sherbimeve ndaj qytetarit.

Prej dy vjetesh ne nje gare te shfrenuar qeveria eshte angazhuar ne dhenjen e dhjetra koncesioneve me synim ne dukje permiresimin e sherbimeve ndaj qytetarit, sherbime te cilat sipas qeverise sektori public nuk eshte ne gjendje ti ofroje.

Cfare po ndodh ne te vertete?

Po shpenzohen para pa fund dhe jo vetem sherbimet nuk po permiresohen por ne disa raste qytetaret nuk i kane asfare prioritet sherbimet e ofruara. Vetem ne vitin e fundit qeveria ka dhene me koncension sherbime te tilla ne shendetesi si Check-up 120 milion euro, sherbimi i sterilizimit te paisjeve mjeksore 83 milion euro, sherbimi i dializes 75 milion euro, dhe eshte ne proces ai i laboratoreve te analizave.

Por nuk eshte vetem Shendetesia. Ne sektore te tjere jane dhene koncensioni i landfillit per perpunimin e mbetjeve ne Elbnasan 5 milion euro, Hekurudha Fier-Vlore, Llotaria e kuponit tatimor, koncensioni per vjeljen e gjobave, koncensioni per zonen e lire ne Spitalle sa per te permendur disa prej tyre.

Qeveria ka ne proces koncensione te tjera ne fusha shume te rendeshishme te cilet vleresohen ne disa qindra milione dollare. Te tille jane koncensioni i hidrocentralit 2 te Skavices, pritet te shpallet ai i targave te makinave me rreth 150 milion euro me kosto rreth 50 euro per cdo targe makine si dhe nga sa na eshte bere e ditur se fundi koncensioni i mbledhjes se TVSH. Por nuk mbarojne ketu, Ministria e Ekonomise ka pergatitur nje pakete me rreth 70 koncensione per tja dhene sektorit privat vlera totale e te cileve kap shumen 3 miliard euro.

Proceset e dhenies se koncensioneve deri me sot kane qene jo transparente, te mbyllura dhe te paracaktuara duke nxjerre si fitues njerez afer qeverise dhe kryeministrit dhe per me keq kane krijuar monopole ne sektoret ku jane dhene. Mjaft prej tyre kane lidhje dhe eksperience qesharake ne fushen ku kane fituar duke qene me shume te njohur si kontrabandiste cigaresh, pronare kioskash kafeje apo emigrante ne Itali.

Midis koncensioneve te dhena shquhet per abuzivitet skandaloz ai i sherbimti baze shendetesor apo i njohur ndryshe si i check-up te cilin edhe vende te zhvilluara nuk e ofrojne. As 20% e qytetareve shqiptare te grupmoshes 40-65 vjec nuk i kryejne keto kontrolle dhe nuk do i kryejne edhe ne te ardhmen. Megjithate qeveria ka llogaritur qe 920 mije qytetare te kalojne ne kete kontroll.

Javen e kaluar opozita paraqiti prova qe 1,7 miliard leke per rreth 100 mije persona jane keqperdoruar per te perfituar para ata qe kane marre koncensionin. Aq i vertete eshte ky pretendim sa vete qeveria u detyrua te paralajmeroje pergjysmimin e madhesise se projektit ne 470 mije vete dhe ta zbrese fondin ne 64 milion dollare.

Qeveria jep me koncension sterilizimin e pajisjeve mjeksore ne gjithe Shqiperine ne nje kohe qe per kete sherbim eshte marre kredi para pak vitesh, eshte ndertuar qendra perkatese e sterilizimit dhe pajisur me paisjet dhe mjetet e nevojshme. Perse duhet atehere q   e ky sherbim ti jepet privatit? Perse u shpenzuan miliona euro apo qe sot ti japim qendren, paisjet dhe aktivitetitn dikujt qe ka lidhje me qeverine?

Perse shteti nuk qenka i afte ta ofroje kete sherbim vehte sikurse ishte planifikuar disa vjet me pare? Pergjigjen e di vetem Ministria, Kryeministri dhe emigranti ne Itali qe ka fituar koncensionin duke pasur nje firme me 1500 Euro kapital dhe nje punonjes te regjistruar.

E njejta histori perseritet me sherbimin e dializes ku nje pronare kafeneje ne Berat behet fituese e nje koncensioni prej disa dhjetra milione euro per dhjete vjet.

Cudia me e madhe na u ofrua para disa ditesh kur Ministria e Financave na njoftoi se do jape me koncension sherbimin e mbledhjes se TVSH. Me kete levizje qeveria tejkalon cdo parashikim pasi do behemi vendi i vetem ne bote i cili mbledhjen e taksave e jep me koncension.

Pavaresisht se Kushtetuta dhe ligjet e vendit e ndalojne dhenjen e mbledhjes se taksave sektorit privat, kryeministri nuk tutet dhe urdheron Ministrine e Financave te zbatoje porosine e tij.

Te mos harrojme se dy vjet me pare, megjithe kundershtimet e ashpra dhe paralajmerimet per deshtim nga opozita, qeveria i dhe nje kompanie te huaj kontrollin e doganave me premtimin se do shtoheshin te ardhurat doganore me 100 milion euro. Projekti deshtoi teresisht dhe i vetmi kontribut qe firma e huaj i dha vendit ishte zbulimi ne ditet e fundit te qendrimit te saj ne Shqiperi se ne doganat shqiptare valon kontrabanda ne nivelet me te larta drejtuese.

Perse duhet qe pas deshtimit ne dogana qeveria te hidhet ne eksperimente edhe ne tatime? Por ne te vertete keto nuk jane eksperimente por vjedhje dhe plackitje e prones publike, vjedhje dhe plackitje e taksave te qytetareve shqiptare.

Sikurse zbuloi vete ministria e Financave, koncesionari, te cilit nuk i dihen as aksioneret e tij, do te mund te fitoje rreth 140 milion euro ne 10 vjet kurse shteti vetem 40 milione. Ne se koncensionari nuk arrin qe te fitoje shumen e mesiperme qeveria jone merr persiper ti kompesoje diferencat. Keto quhen reforma ne interesin me te mire te ekonomise dhe per te rritur e permiresuar sherbimin ndaj qytetareve.

A jane keto qe shpreha me siper ekzagjerime te opozites e cila nuk le gje pa nxire me synimin per te ardhur ne pushtet? Le ta leme opoziten dhe ti referohemi Komnisionit Europian per ceshtjen e dhenjes se koncensioneve nga qeveria shqiptare.

Ne raportin e fundit te progresit Komisioni Europian deklaron se: Shqiperia ka devijuar nga rruga per zbatimin e kritereve europiane per koncensionet, sepse ka bere hapa pas duke vendosur masa te papajtueshme me acquis communittare dhe ka paqartesi serioze midis “koncensionit dhe “sipermarrjeve te puneve publike”.

Jane shkaqet qe ben te ditur Komisioni Europian qe kane rritur borxhin public ne 74% te PBB me nje rritje 11% ne dy vjet, jane keto shkaqet qe nuk ka investime, qe nuk hapen vende pune dhe njerezit ja mbathin nga syte kembet ne kurbet, sepse ne vend te ndetohet Shqiperia e premtuar po ndertohet Shqiperia e Vilma Nushit, e miqve dhe shokeve, e djemve dhe vajzave te hierarkise rilindase dhe te deputeteve te saj.

Shqiperia po rrokulliset perdite e me shume ne gremine sepse sikurse tha dikush “te majtet shqiptare me Edi Ramen e kane shitur shpirtin e tyre tek koncensionet” dhe kane krijuar Republiken e Koncensioneve ku qeveria qeveris koncesionaret kurse koncesionaret qeverisin popullin.

Faleminderit!

Fjalimi në Kuvend i deputetit të PD, Edmond Spaho, 28 Janar 2016